یکی از دلایل اصلی که آبهای سطحی قربانی پساب های صنعتی می شوند درک ضعیف درمورد ارتباط بین آب و سلامت زیست محیطی و نقش اکوسیستم در رفاه انسان است.
آبهای زیرزمینی بیش از حد مورد بهره برداری قرار می گیرند و آبهای سطحی و زیرزمینی به دلیل تخلیه های خانگی و صنعتی آلوده می شوند. تغییر کیفیت آب بر معیشت و رفاه جامعه تاثیر دارد ، اینکه چرا پساب صنایع به صورت ایمن تصفیه نمی شود دلایل گوناگونی دارد ولی یکی از دلایل مهم آن فقدان فن آوری تصفیه پساب کارآمد و اقتصادی است.آلودگی آب یک مشکل بزرگ در سطح جهان است و طبق گزارشات عامل اصلی مرگ و میر و بیماری ر سرار جهان است.
آلودگی آب های زیرزمینی و آبهای سطحی می تواند ناشی از سه منبع اصلی باشد ، که عبارتند از:
- هوازدگی خاک و سنگ های معدنی
- تجزیه مواد آلی
- پساب های صنعتی و فاضلاب شهری
در حال حاضر تقریبا همه برای اهداف آشامیدنی به آبهای زیرزمینی وابستگی دارند. در پژوهشی که با عنوان تاثیر تخلیه پساب های صنعتی بر تخریب منابع طبیعی و تهدید امنیت غذایی انجام شده ، نشان داده شده است که وجود نسبت ناچیزی (4 درصد) پساب صنعتی تصفیه نشده در آب می تواند کیفیت آبهای زیرزمینی را به صورت قابل توجهی کاهش دهد.
طبق تحقیقات انجام شده بیشترین پسابی که باعث آلودگی آبها می شود پساب صنایع نساجی و چاپ است که تخلیه آنها به رودخانه ها یا سیستم های فاضلاب می تواند به طور جدی براکوسیستم آبی منطقه تاثیربگذارد.
تاثیر مدیریت نامناسب پساب های صنعتی بر آلودگی آبهای سطحی
مدیریت پساب های صنعتی تاثیر مستقیم و مهمی بر کیفیت آب های سطحی دارد. پساب های صنعتی شامل آب های بازگشتی و آب های آلوده از فرآیندهای صنعتی می‌باشند که به محیط زیست آبی وارد می‌شوند. اگر مدیریت صحیحی برای این پساب ها وجود نداشته باشد، می‌تواند به آب های سطحی آسیب برساند و کیفیت آنها را تحت تاثیر قرار دهد. تاثیرات اصلی مدیریت نامناسب پساب های صنعتی بر کیفیت آب های سطحی عبارتند از:
- آلودگی شیمیایی: پساب های صنعتی ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر و سمی باشند که به آب های سطحی وارد شده و باعث آلودگی شیمیایی آنها شوند. این مواد سمی می‌توانند برای جانداران آبی و حیاتی، موجب تغییرات در ترکیب شیمیایی آب و ایجاد مشکلات برای حیات آبی و همچنین برای انسان‌ها شوند.
آلودگی شیمیایی ناشی از ورود پساب صنعتی می‌تواند تاثیرات مختلفی بر آب های سطحی داشته باشد. این تاثیرات عموماً به نوع و مقدار آلاینده ها، خصوصیات آب های سطحی و شرایط محل قرارگیری پساب صنعتی بستگی دارد. بعضی از تاثیرات آلودگی شیمیایی پساب صنعتی عبارتند از:
- کاهش کيفيت آب: ورود پساب صنعتي با مواد شيميايي نامطلوب مانند فلزات سنگین، رنگ‌ها، روغن‌ها و شوینده‌ها ممکن است منجر به کاهش کيفيت آب شود.
- تغيير در pH پساب صنعتي :با دارا بودن اسیدها يا بازهای قوى ممکن است منجر به تغيير در pH آب گردد که اثرات منفي بر جانوران و گياهان زيرآب دارد.
- كشتار حيات درآب: حضور مواد سمّى در پساب صنعتى، منجر به مرگ و میرحیات درآب (حشرات، جانوران زيرآبین) خواهد شد
- آلودگی زیستی: پساب های صنعتی ممکن است حاوی مواد آلی و زیستی باشند که با ورود به آب های سطحی، باعث رشد و افزایش جمعیت جانوران آبزی می‌شوند. این مواد به دلایل زیرمی‌توانند تعادل زیستی آب ها را به خطر بیندازند و باعث کاهش اکوسیستم های آبی و تخریب زیستگاه های طبیعی شوند.
- اثرات سمی: مواد سمی مانند فلزات سنگین، آلاینده های شیمیایی، دارای اثرات سمی بر روی جانوران و گیاهان آبزی هستند. این مواد ممکن است باعث کشته شدن جانوران، کاهش رشد گیاهان آبزی و اختلال در زنجیره غذایی منطقه مورد تاثیر شوند.
- تخریب محافظت کننده های طبیعی: برخی از مواد سمی ممکن است باعث تخریب و کاهش حجم محافظت کننده های طبیعی در منطقه شود. به عنوان مثال، فسفات ها در پساب صنعتی ممکن است باعث رشد بلافاصله جلبک ها در منابع آب شود، که منجر به خفگي گياهان و حيوانات ديگر شده و تغييرات جدي در اكولوژي منطقه را ايجاد كند.
- تغييرات فشار: وجود مواد سمي در پساب صنعتي باعث تغيير فشار و كيفيت منابع آب قابل استفاده براي كشاورزي، صنعت و نفت می شود
3. آلودگی فیزیکی: پساب های صنعتی ممکن است دارای ذرات معلق و مواد جامد باشند که با ورود به آب های سطحی، باعث افزایش رسوبات در آب می شوند. این مواد می‌توانند باعث کاهش شفافیت آب، محدود کردن نفوذ نوروتاثیرمنفی برفعالیت های زندگی آبزیان شوند. بنابراین، مدیریت صحیح پساب های صنعتی ازطریق استفاده از فرآیندهای تصفیه و کنترل آلودگی، می‌تواند به حفظ و بهبود کیفیت آب های سطحی کمک کند و از تاثیرات آلودگی بر محیط زیست آبی جلوگیری نماید.
از تاثیر آلودگی فیزیکی در پساب صنعتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اکسیژن محلول: آلودگی فیزیکی مانند نفت، گازهای سمی و جامدات غیرقابل حل در آب، باعث کاهش سطح اکسیژن محلول در آبهای سطحی می‌شود. این امر باعث کاهش تولید و رشد گونه‌های زنده و حفظ تعادل اکوسیستم‌های آبزی خواهد شد.
- تغییر دما: پساب صنعتی حاوی گرمای بالایی است چون پساب‌های کارخانجات، باعث تغییر دمای آب سطحی می شوند. این تغییر دما ممکن است منجر به کاهش فعاليت پروتوزئرها و جانوران زيرآبي می شود.
- رسوبات: پساب صنعتي حاوي جامدات نامحلول (رسوبات) است كه به علّت وجود نقص در فرآیندهای تصفیه ،موادی همچون روغن، رنگ و یا سایر رسوبات همراه با پساب وارد آب های سطحی می شوند.
